ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε.

131 ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

Η ιστορία της Εμπορικής Τραπέζης της Ελλάδος ξεκινά από μια μικρή προσωπική επιχείρηση του Τραπεζικού γραφείου «Γρ. Εμπεδοκλής» που ιδρύθηκε το 1882 στο Λονδίνο από τους αδελφούς Γρηγόρη και Αντώνη Εμπεδοκλέους, γιοί του Πέτρου Εμπεδοκλέους (1830-1906) και της Ευανθίας Τσιτσεκλή. (Η οικογένειά του καταγόταν από τη Δημητσάνα Αρκαδίας, αλλά είχε μετακομίσει στη Σμύρνη μετά τα Ορλοφικά του 1770 ), με συνεργάτες τους στενούς συγγενείς τους.

Το 1896 το γραφείο μαζί με το παραγγελιοδοχικό γραφείο του αδελφού του Αντωνίου Εμπεδοκλέους αποτέλεσε τον πυρήνα της Τράπεζας Εμπεδοκλέους ΟΕ. Στους δύο αρχικούς ομόρρυθμους εταίρους προστέθηκαν αργότερα ο εκ Τεργέστης έμπορος Δημήτριος Κοντουμάς και ο Δημήτριος Πετροκόκκινος, συγγενής εξ αγχιστείας του Γρηγορίου Εμπεδοκλή.

Το νέο τραπεζικό ίδρυμα, με αρχικό κεφάλαιο 2 εκατομμυρίων δραχμών (2000 μετοχές Χ 1000 δραχμές εκάστη) το γραφείο μετατρέπεται σε «Ο.Ε. Τράπεζα Εμπεδοκλέους». Μέχρι το 1905 απασχολούσε συνολικά 15 υπαλλήλους.

Μέσα σε λίγα χρόνια από την ίδρυσή της, η εταιρεία κατόρθωσε να σταθεροποιήσει τις εργασίες της και απέκτησε μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία αμιγούς εμπορικής τράπεζας κατά τα Σκωτικά τραπεζικά πρότυπα.

Από το 1828 μέχρι το 1900 στην Ελλάδα λειτουργούσαν 23 Τραπεζικά Ιδρύματα. Το 1900 είχαν τελικά καταφέρει να επιβιώσουν μόνο 4 τράπεζες (Εθνική, Ιονική, Αθηνών και Βιομηχανικής Πίστεως η οποία το 1906 διαλύθηκε.

Το 1901 ιδρύεται η Τράπεζα Μυτιλήνης με έδρα την Μυτιλήνη και η Λαϊκή Τράπεζα Δομικού η οποία έδινε δάνεια αποκλειστικά στους μετόχους της.

Το 1904 ιδρύεται η Τράπεζα της Ανατολής με αρχικό κεφάλαιο 10 εκατ. Φράγκων.

Το 1905 ιδρύεται η Λαϊκή Τράπεζα με αρχικό κεφάλαιο 1,5 εκατ. Δρχ.

Το 1905 η Τράπεζα Εμπεδοκλέους μετατρέπεται από Ο.Ε. σε Ε.Ε. με επικεφαλής τους αρχικούς ομόρρυθμους εταίρους και κεφάλαιο 2,5 εκατομμυρίων δραχμών (2.500 μετοχές Χ 1000 εκάστη).

Παρόλο που είχε προηγηθεί η δημόσια χρεωκοπία του 1893 και η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, η Τράπεζα Εμπεδοκλέους χαρακτηρίστηκε παράδειγμα «..συνεπούς και μετρημένης διαχειρίσεως χάρις εις την οποίαν διήλθεν αβλαβής όλας τας τρικυμιώδεις εποχάς του οικονομικού σάλου, του συνταράζαντος εκάστοτε την Ελληνικήν κοινωνίαν..»

Σύντομα ιδρύει το πρώτο κατάστημα στην Ελλάδα στον Πειραιά.

Το 1907 οι καταθέσεις της τράπεζας Εμπεδοκλέους κυμαίνονταν στο υπερδιπλάσιο του μετοχικού της κεφαλαίου και έτσι αγοράζει το κτήριο επι της οδού Σοφοκλέους αρ. 11 και γίνεται το κεντρικό κατάστημα της εταιρείας, μεταφέροντας τα γραφεία της από την στοά του Χρηματιστηρίου (Πεσμαζόγλου και Σοφοκλέους έναντι του σημερινού Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου).

Το 1907 ξεκινά την συνεργασία με την Γαλλική ασφαλιστική εταιρεία «ΦΟΙΝΙΞ» και την πρακτορεύει στην Ελλάδα.

Το 1907 η εταιρεία ανωνυμοποιήθηκε και μετονομάζεται σε ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε. (Φ.Ε.Κ. 242/29-11-1907 «περί εγκρίσεως του καταστατικού της ανωνύμου εταιρείας υπό την επωνυμία Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε.) και αρχικό κεφάλαιο 5 εκατομμυρίων δραχμών.

Πρόεδρος τοποθετείται ο Νικόλαος Σέρμπος και εισάγεται στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Νικόλαος Σέρμπος ήταν πρώην διευθυντής του καταστήματος της γαλλικής Crédit Lyonnais στην Οδησσό. Ενδιαφέρουσες και συμβολικές συμπτώσεις, θα παρατηρήσει κάποιος, ότι συμπίπτει η ενσωμάτωση της Εμπορικής Τραπέζης στον διεθνή όμιλο της γαλλικής Crédit Agricole που περιλαμβάνει και την Crédit Lyonnais.

Το 1908 λειτουργούν «ευδοκίμως και καρποφόρως» έξι τμήματα: Τμήμα Εμπορίου, Τμήμα Εξωτερικού Συναλλάγματος, Τμήμα Καταθέσεων και Ταμιευτηρίου, Τμήμα Εισπράξεων, Τμήμα Δανείων επι Χρηματογράφων και εμπορευμάτων και Τμήμα Δικαστικόν. 

1908 Ιδρύεται η Ελληνο-αγγλοαμερικανική Τράπεζα με αρχικό κεφάλαιο 7,5 εκατ. Χρυσών φράγκων. Αν και είχε ορισθεί η διάρκεια της για 50 χρόνια διαλύθηκε το 1909.

Από το 1909 η Εμπορική Τράπεζα στο τέλος κάθε χρόνου έδινε στους υπαλλήλους της ένα επίδομα (δώρο) παρότι δεν είχε θεσπιστεί ο 13^ος μισθός. Αργότερα έδινε αντίστοιχο επίδομα (δώρο) και το Πάσχα.

Σε διαφήμιση της Ε.Τ.Ε. σε έντυπο του 1909 («Ημερολόγιον Εγκυκλοπαιδικόν») διαβάζουμε «Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Διάδοχος Τραπέζης Εμπεδοκλέους, ιδρυθείσης τω 1886.Κεφάλαιον δραχμών 5.000.000….. Ταμιευτήριον 4% Μηνιαίαι καταθέσεις ανατοκιστικαί….Τόκοι καταθέσεων 3½% απόδοσις είς πρώτην ζήτησιν, 4% μετά τρείς μήνες, 4¼% μετά έξι μήνας, 4½% μετά εν έτος. Διά καταθέσεις είς χρυσόν κατά ½ % ολιγώτερον.» 
1914 Η Τράπεζα συγχρηματοδότησε μαζί με την Εθνική Τράπεζα την «Εθνική Ατμοπλοΐα Ελλάδος» και δάνεισε το «Ελληνικόν Πυριτιδοποιείον και Καλυκοποιείον», τη μετέπειτα Πυρκάλ, με σκοπό την παρασκευή «ακάπνου πυρίτιδος και πυρομαχικών των νέων όπλων του εθνικού ημών στρατού».

1916 Ιδρύεται η Τράπεζα Πειραιώς.

1918 Ιδρύονται οι τράπεζες, Τράπεζα Καλαμών, Γενική Τράπεζα της Ελλάδος, Τράπεζα Εθνικής Οικονομίας, Ναυτική Τράπεζα Πειραιώς, Τράπεζα Βιομηχανίας και η Ελληνική Τράπεζα Εμπορίου Βιομηχανίας και Ναυτιλίας, η οποία διαλύθηκε το 1931.

 

1918 Η Εμπορική Τράπεζα συμμετείχε στο μεγάλο πολεμικό δάνειο για την ενίσχυση της επικείμενης Μικρασιατικής Εκστρατείας

1919 Ιδρύθηκαν η Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα Χίου.

1920 Ιδρύονται η Τράπεζα Αμάρ και η Ανώνυμος Βρετανοελληνική Τραπεζική Εταιρεία.

1920 Η τράπεζα διαθέτει καταστήματα στη Λάρισα, στα Τρίκαλα, στα Χανιά και στη Μυτιλήνη

1921 Ιδρύονται, η Τράπεζα Κοσμαδοπούλου, η Τράπεζα Αξιών και η Τράπεζα Θεσσαλίας.

1922 Ιδρύεται η Τράπεζα Εμπορίου.

1922 Ιδρύεται η Commercial Bank of the Near East στο Λονδίνο. Ιδρύει υποκαταστήματα στο Κάϊρο, στην Αλεξάνδρεια και Κωνσταντινούπολη. (βλέπε περισσότερα στην αριστερή στήλη)

1923 Η Εμπορική Τράπεζα έχει 20 υποκαταστήματα.

1923 Ιδρύονται, η Τράπεζα Ιδιοκτησίας, η Τραπεζομεσιτική και η Αγγλοαμερικανική Τράπεζα.

1924 Ιδρύεται η Τράπεζα Εμπορικής Πίστεως η οποία στην ουσία προέρχεται από την συγχώνευση των τραπεζών της Τραπέζης Κωστοπούλου μετά της Τραπέζης Καλαμών.

1924 Ιδρύονται επίσης οι τράπεζες Καπνοβιομηχανίας, η Τράπεζα Καραβασίλη η οποία μετονομάσθει σε Τράπεζα Επαγγελματικής Πίστεως, η Αδελφοί Νίκα Τραπεζική Εμπορική Α.Ε., η Τράπεζα Ιδιοκτησίας Πειραιώς, η Τράπεζα Αρχιπελάγους εν Μυτιλήνη οι οποίες  διαλύθηκαν το 1930. Άδεια πήραν επίσης οι Τράπεζες Εθνικής Πίστεως και Σάμου που όμως ποτέ δεν λειτούργησαν.

1925 Ιδρύθηκαν η τράπεζα Αττικής, η Τράπεζα Λαρίσης, η Τράπεζα Μπενβενίστε, η Τράπεζα Ιδιοκτησίας Κρήτης η οποία το 1927 μετονομάσθει σε Τράπεζα Κρήτης και η Τράπεζα Μεσσηνίας στην Καλαμάτα.

1925 Ιδρύθηκαν επίσης η Τράπεζα του Εμπορίου της Ελλάδος, η Τράπεζα Αθηναϊκής Πίστεως οι οποίες διαλύθηκαν το 1931. Ιδρύθηκαν επίσης η Τράπεζα Εμπορίου και Βιομηχανίας στον Βόλο και η Τράπεζα Πελοποννήσου στην Γαστούνη οι οποίες διαλύθηκαν το 1930.

1926 Ιδρύονται η Σερβοελληνική Τράπεζα, η Γεωργική Τράπεζα της Ελλάδος, η Τράπεζα Γεωργικής Πίστεως στον Αλμυρό, η Τράπεζα Ένωσις έν Θεσσαλονίκης και η Τράπεζα Λακωνίας.

1927 Ιδρύεται η Τράπεζα Παύλου η οποία όμως διαλύθηκε μέσα σε αυτό το έτος. Την ίδια χρονιά έχουμε αρκετές συγχωνεύσεις όπως η τράπεζα αξιών συγχωνεύθει με την Τράπεζα Βιομηχανίας, η Γενική Τράπεζα με την Λαϊκή Τράπεζα και η Ναυτική τράπεζα Πειραιώς με την Α.Ε. Θαλασσίων Επιχειρήσεων.

1927 Το μέχρι πρότινος λεγόμενο σύστημα υγείας «Ταμείον Περιθάλψεως», το οποίο λειτουργούσε αποκλειστικά με πόρους της Τράπεζας μετατρέπεται σε «Ταμείον Προνοίας» το οποίο συστάθηκε με την υπ΄αριθ. 29630/9.9.1927 απόφαση Υπουργού Οικονομικών. Αποτελούσε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και τελούσε υπό τον έλεγχο και την εποπτεία του κράτους που ασκούσε ο Υπουργός Εργασίας. Το 1954 μετονομάστηκε σε Ταμείον Ασφαλίσεως Προσωπικού της Ε.Τ.Ε. (Τ.Α.Π.Ε.Τ.Ε.) με κλάδους Προνοίας και Ασθενείας. Σκοπός του ήταν η ασφάλιση των υπαλλήλων της της τράπεζας κατά των κινδύνων αναπηρίας, γήρατος και θανάτου και σχηματιζόταν με κρατήσεις από το μισθό (4,25% επι των πάσης φύσεως αποδοχών)και ισόποση εισφορά της Τράπεζας (4%) καθώς και από τις αποδόσεις των υπενδεδυμένων κεφαλαίων.

1927 Ιδρύεται η Εθνική Κτηματική Τράπεζα

1928 Ιδρύεται η Τράπεζα της Ελλάδος για να εξυγιάνει την νομισματική κατάσταση που είχε δημιουργηθεί κυρίως από τις πολεμικές περιπέτειες και τον αντίκτυπο που είχαν στην οικονομία της χώρας.

1929 ιδρύεται η Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος

1929-1932 Ξεσπά η μεγάλη οικονομική κρίση επηρεάζοντας το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Κλείνουν η Αγγλοαμερικανική τράπεζα, η Τράπεζα Εθνικής Οικονομίας, η Τράπεζα Βιομηχανίας και άλλες 14 μικρότερες τράπεζες αναμεσά τους και η Τράπεζα Ανατολής, θυγατρική της Εθνικής η οποία συγχωνεύτηκε με αυτήν.

1930 Συστήνεται ο Σύλλογος Υπαλλήλων Εμπορικής Τραπέζης

1935 Η Εμπορική Τράπεζα έχει πλέον 37 υποκαταστήματα.

Το 1937 άλλαξε το ωράριο λειτουργείας της τράπεζας και εφαρμόζεται το επτάωρο. Όσοι δε σκόπευαν να ασχοληθούν με τραπεζικές εργασίες ξεκίναγαν την καριέρα τους από την Εμπορική Τράπεζα. Ήταν γνωστό ότι στους διαγωνισμούς πρόσληψης της Εθνικής Τραπέζης επιλέγονταν όσοι είχαν περάσει από το «Σχολείο Εμπεδοκλέους». Έτσι η Εμπορική Τράπεζα απέκτησε πολύ νωρίς εξαιρετική φήμη για την κατάρτιση των τραπεζικών της υπαλλήλων, γιαυτό δεν μας εκπλήσσει το γεγονός ότι στο μέλλον τροφοδότησε με στελέχη όλα τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα.

Ο Γρ. Εμπεδοκλής προτιμούσε να προσλαμβάνει υπαλλήλους «καλώς μορφωμένους νέους, τελειώσαντας το γυμνάσιον με καλόν βαθμόν, καλούς τον χαρακτήρα» και τόνιζε «Η εκλογή προσωπικού είναι πολύ σοβαρόν δι΄ήμας μέλημα». Ήθελε οι υπάλληλοί του να παίρνουν τα πρώτα μαθήματα από τον ίδιον και από τους συνεργάτες του. «Τούτο έχει σοβαράν σημασία, διότι είναι ευκολώτερον να διαπαιδαγωγήση κανείς επαγγελματικώς έναν άπειρον νέον, παρά να διορθώση έναν κακομαθημένον»

1940 Το 1/3 των υπαλλήλων της τράπεζας στρατεύθηκε. Η τράπεζα συνέχισε να καταβάλλει στους στρατευμένους μαχόμενους υπαλλήλους της το σύνολο τακτικών και έκτακτων αποδοχών τους. Η τράπεζα έχει 15 υποκαταστήματα στην Αθήνα, 4 στον Πειραιά και 36 υποκαταστήματα στην επαρχία (8 Πελοπόννησο, 3 Κρήτη, 4 Μακεδονία, 5 Θεσσαλία, 7 στα νησιά του Αιγαίου, 4 στα νησιά του Ιουνίου και 3 Στ. Ελλάδα). Στα υποκαταστήματα της Αθήνας, του Πειραιά, της Πάτρας, της Θες/νίκης και άλλων πόλεων κατασκευάζονται αντιαεροπορικά καταφύγια.

1941 Ο Γρηγόρης Εμπεδοκλής μαζί με τον γιό του Πέτρο εγκαθίσταται στη Νότιο Αφρική μετά την κατάληψη της  Ελλάδας από τους Γερμανούς. Με απόφαση του Δ.Σ. αναθέτει την από κοινού διοίκηση της τράπεζας από τους Χρήστο Μουλάκη και Π. Βαφειαδάκη.

1941-1943 Η Εμπορική Τράπεζα οργανώνει συσσίτια, δίνει δάνεια και έκτακτα βοηθήματα προς το προσωπικό της για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα δεινά της κατοχής.

1942 Αποκτάται η πλειοψηφία των μετοχών της Ασφαλιστικής Εταιρείας Φοίνιξ.

1942 Η τράπεζα πουλάει ένα εργοστάσιο στα Μέγαρα που είχε αγοράσει έναντι 4.000 χρυσών για να καλύψει κάποια έκτακτα έξοδα αλλά κυρίως για να συνεχίσει να σιτίζει το προσωπικό της. 

1944 Οι χώρες που συμμετείχαν στη Συμμαχία κατά του Άξονα υπέγραψαν το Χάρτη του Bretton Woods, ο οποίος πρόβλεπε τη δημιουργία ενός συστήματος σταθερών αλλά αναπροσαρμόσιμων συναλλαγματικών ισοτιμιών. Την ίδια χρονιά ιδρύεται το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (Ν.Δ.Τ.).

 Κατά την περίοδο της κατοχής δεν υπήρχε καμία οικονομική κίνηση στην χώρα. Οι τράπεζες δεν πραγματοποιούσαν τραπεζικές εργασίες και αντιμετώπισαν σοβαρότατα προβλήματα.

Μετά την απελευθέρωση οι περισσότερες τράπεζες είχαν κλείσει. Σε λειτουργία ήταν η Τράπεζα της Ελλάδος, η Εθνική Τράπεζα, η Τράπεζα Αθηνών, η Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, η Ιονική Τράπεζα, η Λαϊκή Τράπεζα, η Τράπεζα Εμπορικής Πίστεως, η Τράπεζα Αττικής, η Τράπεζα Χίου, η Ελληνοαιγυπτιακή Τράπεζα, η Τράπεζα Επαγγελματικής Πίστεως, η Τράπεζα Μετοχικού Ταμείου Στρατού, η Τράπεζα Πειραιώς και από τις ξένες η Αμέρικαν Εξπρές.  

1948 Συντάσσεται ο πρώτος Οργανισμός Προσωπικού της Εμπορικής Τραπέζης. Στον οποίο μεταξύ των άλλων εξίσωνε μισθολογικά τις γυναίκες υπαλλήλους. « Άρθρον 2^ον Το πρωσοπικόν της Τραπέζης κατανέμεται είς τους εξής κλάδους. Α) Λογιστικόν, Β) Ταμιακόν, Γ) Θήλυ προσωπικόν, Δ) Βοηθητικόν, Ε) Υπηρετικόν ..»

25/10/1948 Ιδρύεται το Επικουρικό Ταμείο Συντάξεων και η λειτουργεία του ξεκινά την 1/1/1950 και ακολουθεί η η έξοδος από το Ι.Κ.Α. στον Τομέα της Υγείας ο οποίος γίνεται κλάδος του Ταμείου Προνοίας της Τράπεζας

21/8/1951 Πεθαίνει ο Γρηγόρης Εμπεδοκλέους (90 ετών) στο Cape Town της Νοτίου Αφρικής. Ο Γρηγόριος Εμπεδοκλέους ήταν γνωστός διεθνώς ως συλλέκτης πολυτίμων αρχαίων αγγείων και νομισμάτων, τα οποία αγόραζε από δημοπρασίες στο εξωτερικό. Το 1950 δώρισε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 1.919 αγγεία και ειδώλια από διάφορες ύλες, χάλκινα κάτοπτρα και δακτυλίδια καθώς και γλυπτά. Το 1953, δύο χρόνια μετά το θάνατό του, οι κόρες του Σεμίραμις Βαφιαδάκη και Ευανθία Παπατσώνη, δώρισαν στο Νομισματικό Μουσείο τη σπουδαιότατη νομισματική συλλογή (3.840 αργυρές, 3.900 χαλκές και λίγες χρυσές και βυζαντινές κοπές) ικανοποιώντας την επιθυμία του πατέρα τους. Τέλος, το 1994 οι κληρονόμοι του Αντώνιος Βαφιαδάκης και Ροζαλία Φανουράκη παρέδωσαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 119 ακόμη αρχαία αντικείμενα, που ανήκαν στη συλλογή του Γρηγορίου Εμπεδοκλέους. (Πηγή sansimera.gr)

1952  Πελάτες της Εμπορικής Τραπέζης και οι αδελφοί Σικιαρίδη είχαν καταφέρει στην κατοχή να αποκτήσουν 67.000 μετοχές της Εμπορικής και δια μέσου του Χρ. Μουλάκη προσέγγισαν τον εφοπλιστή καθηγητή Στρατή Ανδρεάδη και του πούλησαν τις μετοχές τους προς 92 δρχ. την μία έναντι 68 δρχ. που διαπραγματευόταν την ίδια στιγμή στο Χρηματιστήριο. Παράλληλα ο Ανδρεάδης έρχεται σε επαφή με την Hambro και τον Στέφανο Εμπεδοκλή (γιο του Γρ. Εμπεδοκλή) επικεφαλής της Near East στο Λονδίνο και αποσπά την στήριξή τους. Ο Ανδρεάδης αγοράζει από το χρηματιστήριο και τους κληρονόμους του Εμπειρίκου άλλες 15.000 και του ανατίθεται η Διοίκηση της Τράπεζας μαζί με τους Π. Βαφιαδάκη και Λ. Νικολόπουλο  ο οποίος μετα από λίγο αποχωρεί και πουλάει τις μετοχές του στο Ανδρεάδη.

Η μετοχική σύνθεση της Εμπορικής είναι πλέον: Στρ. Ανδρεάδης 120.000 μετοχές, κληρονόμοι Εμπειρίκου 60.000 μετοχές, Εθνική Τράπεζα και Hambro 40.000 μετοχές, Π. Βαφιαδάκης και ως εκπρόσωπος της οικογένειας Εμπεδοκλέους, του Ταμείου των Υπαλλήλων της τράπεζας και της ασφαλιστικής εταιρείας ΦΟΙΝΙΞ 110.000 μετοχές, διάφοροι άλλοι μικρομέτοχοι 220.000 μετοχές.

 Ανακαινίζεται τελείως το κεντρικό κατάστημα στην οδό Σοφοκλέους 11 και προστίθενται νέοι όροφοι. Η τράπεζα έχει 61 καταστήματα σε όλη την χώρα.

Ο Στρατής Γ. Ανδρεάδης του Γεωργίου και της Πολυτίμης Ανδρεάδη, γεννήθηκε το 1905 στο Βροντάδο της Χίου. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και στο πανεπιστήμιο του Παρισιού. Ασχολήθηκε με την δικηγορία και από το 1939 ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα, εκλέχθηκε αρχικά τακτικός καθηγητής Διοικητικού Δικαίου στο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και αργότερα (1969) της Ανώτατης Σχολής Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών στην Αθήνα (ΑΣΟΕΕ). Περισσότερα στο https://greekshippinghalloffame.org/?inductee=sandreadis-el&lang=el

9/4/1953 Η κυβέρνηση Παπάγου υποτιμά το εθνικό νόμισμα κατά 50% και έτσι το δολάριο αυξήθηκε από 15.000 δρχ. σε 30.000 δρχ. Ένα χρόνο αργότερα το Μάϊο του 1954 με την νομισματική μεταρρύθμιση αντικαταστάθηκαν οι παλιές δραχμές με την νέα με ισοτιμία 1.000 παλιές = 1 νέα δραχμή. Η ισοτιμία δολαρίου ήταν 1 δολάριο με 30 δραχμές. Η ισοτιμία κράτησε μέχρι το 1972.

1957 Εξαγορά της Ιονικής Τράπεζας και της Λαϊκής Τράπεζας και δημιουργείται η Ιονική & Λαϊκή Τράπεζα της Ελλάδος. Στις 12/12/1957 εορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα η 1^η 50ετία της Εμπορικής Τραπέζης τελώντας συγχρόνως τα εγκαίνια της νέας πτέρυγας του Κεντρικού Καταστήματος Σοφοκλέους και Αιόλου. Στην

Στρ. Ανδρεάδης - Π. Μποδοσάκης στα εγκαίνια

εκδήλωση παρέστησαν πλήθος Υπουργών της Κυβέρνησης, βουλευτές, Διοικητές τραπεζών και της Τ.Ε. Ξ. Ζολώτας, αρχηγοί κομμάτων, εφοπλιστές, πρεσβευτές, καθηγητές Πανεπιστημίων και άλλοι οικονομικοί παράγοντες. Τον αγιασμό έκανε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Θεόκλητος. Λίγο αργότερα προστέθηκε, εκ θεμελίων ανεγειρόμενη, πτέρυγα της στοάς Πάππου.

1958 Ο Στρ. Ανδρεάδης ιδρύει το Ινστιτούτο Τραπεζικής Επιμόρφωσης, για την επιμόρφωση του προσωπικού του ομίλου της Εμπορικής. Το Ινστιτούτο το 1992 μετονομάζεται σε εργαστήριο Ελευθέρων Τραπεζικών και Χρηματοοικονομικών  Σπουδών και το 1994 μετονομάζεται σε ΣΤΕΠ. (βλέπε περισσότερα στην αριστερή στήλη)

1958 Εξαγορά της ασφαλιστικής εταιρείας "Ιονική".(βλέπε περισσότερα στην αριστερή στήλη)

1960 Με πρωτοβουλία του Συλλόγου Υπαλλήλων Εμπορικής Τραπέζης ιδρύεται η Ο.Τ.Ο.Ε.

1962 Εξαγορά της Τράπεζας Πειραιώς και της ασφαλιστικής εταιρείας "Γενικαί Ασφάλειαι".(βλέπε περισσότερα στην αριστερή στήλη)

Γεν. Δ/ντης Κ. Κυριακόπουλος

1963 Ίδρυση της Τράπεζας Επενδύσεων. (βλέπε περισσότερα στην αριστερή στήλη)

1964 Εξαγορά της Τράπεζας Αττικής. (βλέπε περισσότερα στην αριστερή στήλη)

1971 Ιδρύονται θυγατρικές Τράπεζες σε Παρίσι και Φρανκφούρτη. Τα υποκαταστήματα της τράπεζας φθάνουν τα 184.

Σημ. Ο Στρατής Ανδρεάδης επέδειξε πρωτοφανή για την εποχή του επιθετικότητα στις επενδυτικές του κινήσεις. Αξιοποίησε τα κεφάλαια του Ομίλου και κατάφερε σε σύντομο χρονικό διάστημα να δημιουργήσει έναν ισχυρό για τα οικονομικά μεγέθη της Ελλάδος όμιλο. 

Ο Όμιλος Εμπορικής Τραπέζης μέχρι το 1975 περιλάμβανε:

6 Τράπεζες (Εμπορική, Ι.Λ.Τ.Ε., Επενδύσεων – ΕΤΒΑ, Πειραιώς, Αττικής και στο Λονδίνο την Commercial Bank of the Near East)

3 Ασφαλιστικές Εταιρείες (ΦΟΙΝΙΞ, ΙΟΝΙΚΗ, Γενικών Ασφαλίσεων)

4 Βιομηχανίες (Φωσφορικών Λιπασμάτων. Ε.Β.Ι.Σ.Α.Κ., Εταιρεία Γενικών Επιχειρήσεων, Ναυπηγεία Ελευσίνιος)

1 Εφοπλιστική εταιρεία στο Λονδίνο (Andreadis U.K. Lid)

1 Ξενοδοχειακή Επιχείρηση ( ΙΟΝΙΚΗ –HILTON)

Νοέμβριος 1975 Ο Όμιλος της Εμπορικής, περιήλθε στον έλεγχο του Ελληνικού Δημοσίου. Ο Στρατής Ανδρεάδης απομακρύνθηκε από την διοίκηση και ο Ξενοφών Ζολώτας διόρισε προσωρινό επίτροπο να διοικεί την τράπεζα. Ενόσω εξελισσόταν η δικαστική διαμάχη του Δημοσίου με τον Στρατή Ανδρεάδη, ο προσωρινός επίτροπος προέβη σε μεγάλη αύξηση κεφαλαίου αποκλείοντάς τον από αυτήν. Ο Ανδρεάδης κατείχε το 51% και μαζί με τον Π. Βαφιαδάκη και τις άλλες εταιρείες του έλεγχε το 70% των μετοχών και μετά τον αποκλεισμό του από την αύξηση έλεγχε το 25,5%.

Στο βιβλίο «Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, ένα Χρονικό» σελ.122(3) ο καθηγητής της Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Βασίλης Κρεμμυδάς αναφέρει «…Στην πραγματικότητα η Τράπεζα αφαιρέθηκε από τον Στρατή Ανδρεάδη με εν πολλοίς ανορθόδοξο και εξωοικονομικές διαδικασίες. Από το τέλος του 1975 με πρωτοβουλία της κυβέρνησης και μέσω σχετικών εκθέσεων της Τράπεζας της Ελλάδος άρχισε μια δικαστική διελκυστίνδα κατά Ανδρεάδη και ανώτατων διευθυντικών στελεχών της Εμπορικής, που κράτησε έως τις αρχές του 1978, για παράνομους δανεισμούς τις Τράπεζας προς τις επιχειρήσεις του Ομίλου της, που είχαν συντελεστεί κυρίως το 1972 και οι οποίες, ωστόσο, είχαν παραγραφεί. Όλες οι αποφάσεις των δικαστηρίων ήταν αθωωτικές για τον Ανδρεάδη και τους συγκατηγορούμενούς του...».

(Περισσότερα για το ιστορικό μετάβασης του ομίλου της Εμπορικής Τραπέζης από την ανάπτυξη στο Ελληνικό Δημόσιο βλέπε στην αριστερή στήλη)

ο Κυβερνητικός Επίτροπος Γεώργιος Κουμβακάλης

1975 Την διοίκηση της Τράπεζας αναλαμβάνει ο Κυβερνητικός Επίτροπος Γεώργιος Κουμβακάλης. 

Το 1976 μετά από αύξηση του Μετοχικού Κεφαλαίου, η πλειοψηφία των μετοχών δίνεται σε οργανισμούς ελεγχόμενους από το Δημόσιο και ο Στρατής Ανδρεάδης περιορίζεται σε μειοψηφία 25% από το 51%.

1977 Πρόεδρος αναλαμβάνει ο Ευάγγελος Ηλιάδης με Γεν. Δ/ντή τον Εμμ. Κηπουρίδη.

1979 Νέος Πρόεδρος τοποθετείται ο Β. Σαρσέντης με Γενικό Δ/ντή τον Παναγή Βουρλούμη. 

  

1980 Σε έκτακτη Γ.Σ. της Εμπορικής η  Διοίκηση αποφασίζει, παρά τις έντονες αντιδράσεις του Στρ. Ανδρεάδη και πλήθος μικρομετόχων, την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ελεγχόμενης Ιονικής & Λαϊκής τραπέζης κατά 98% με περιορισμένη όμως συμμετοχή της Εμπορικής. Τα επιχειρήματα ήταν ότι η σχέση ιδίων κεφαλαίων προς καταθέσεις ήταν 1 προς 32 δηλ. ήταν κακή και θα έπρεπε να βελτιωθεί. Η Νομισματική Επιτροπή το αποδέχθηκε και το προσυπέγραψε, την ίδια στιγμή ενέκρινε να εγκατασταθεί στην Ελλάδα η Societe Generale με σχέση 1 προς 149. Η δε Εμπορική δικαιολόγησε την περιορισμένη συμμετοχής της στην αύξηση με αποτέλεσμα να απωλέσει σημαντικό περιουσιακό στοιχείο ότι ΔΕΝ διέθετε το απαιτούμενο κεφάλαιο που ήταν 1.654.665.000 δρχ.

Για να πετύχει η αύξηση η Διοίκηση της Ιονικής & Λαϊκής προσδιόρισαν την τιμή στις 5.300 δρχ. Όμως ορκωτοί Λογιστές από την Αγγλία μετα από πολύμηνο εξονυχιστικό έλεγχο σε συμμετοχές και ακίνητα της τράπεζας και με την συνδρομή της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Μεσιτών – Εκτιμητών Ακινήτων Ελλάδος απεφάνθησαν ότι η εσωτερική αξία της μετοχής σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να είναι λιγότερο από 16.000 δρχ. Δηλ. οι μέτοχοι της Εμπορικής με την πώληση 214.197 μετοχών της Ι.Λ.Τ.Ε. έχασαν πάνω από 2 δις. Δρχ.

Την ίδια εποχή που η Εμπορική «δεν είχε» χρήματα για να συμμετάσχει στην αύξηση της Ι.Λ.Τ.Ε. είχε καταθέσεις 1.400 δις. στην Τράπεζα Πίστεως, 850 εκ. στην ΙΛΤΕ, 700 εκ. στην Continental Bank και 450 εκ. σε άλλες τράπεζες, σύνολο 3.400 δις δρχ. (άξιο απορίας είναι γιατί ένα τέτοιο μεγάλο ποσό ήταν κατατεθειμένο σε ανταγωνίστριες τράπεζες και μέρος αυτού δεν χρησιμοποιήθηκε στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΙΛΤΕ. Στην ουσία η πραγματική διαφορά που θα έπρεπε να καταθέσει η Εμπορική εάν ασκούσε πλήρως το δικαίωμά της θα ήταν 900 εκ. μα αφού μόνο στην ΙΛΤΕ είχε καταθέσεις 850 εκ. δρχ. ΑΡΑ ήταν πολιτική η απόφαση να μην συμμετάσχει και να συρρικνωθούν τα κέρδη της. Την ίδια εποχή συμμετείχε στην αύξηση των «προβληματικών» Ναυπηγείων Ελευσίνος καταβάλλοντας το υπέρογκο ποσό των 2.216.000.000 δρχ.)

1981 Με την έλευση του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση  τοποθετείται Πρόεδρος ο καθηγητής Κώστα Βαϊτσος.

Κων. Βαϊτσος

1982 Τοποθετείται Πρόεδρος ο Ανδρέας Μπούμης

1988 Νέος Πρόεδρος ο Αδαμάντιος Πεπελάσης

Αδαμάντιος Πεπελάσης

1989 Νέος Πρόεδρος ο Μιχάλης Βρανόπουλος με Γενικό Δ/ντή τον Γιώργο Μιχελή.

Όμιλος 1990

1990 Πρόεδρος αναλαμβάνει ο Σήφης Γλυνιαδάκης με Γεν. Δ/ντή Α. Γρυλλάκη.

Στο κέντρο ο Παναγής Βουρλούμης

1992 Η Τράπεζα αυξάνει το μετοχικό της κεφάλαιο από 12,6 δις σε 23,9 δις. Δρχμ.

1991 - 1992 η τράπεζα πούλησε επτά από τις θυγατρικές

Αριστερά ο Ανδρ. Μπούμης

της (Τράπεζα Πειραιώς, Ναυπηγεία Ελευσίνος κ.α.).

1993 Η Τράπεζα προχωρά σε αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της με καταβολή μετρητών. Το μετοχικό κεφάλαιο αυξάνεται κατά 50% και διαμορφώνεται από 23,9 δις. Σε 35,9 δις.

1994 Τοποθετείται Πρόεδρος του Δ.Σ. ο Παναγιώτης

Σύφης Γλυνιαδάκης

Πουλής με Γεν. Δ/ντη τον Δ. Σαντιξή.

Μιχάλης Βρανόπουλος

Π. Πουλής

1995 εξαγόρασε το 51% της ασφαλιστικής εταιρίας Μetrolife και ίδρυση θυγατρικών σε  χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

1996 Μάρτιος τοποθετείται Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος ο Κωνσταντίνος Γεωργουτσάκος και Γεν. Δ/ντη  τον Γιώργο Μιχελή.

1997 μεταβίβασε την πλειοψηφία των μετοχών της Τραπέζης Αττικής,

1999 η Ιονική Τράπεζα πουλήθηκε στην Alpha Bank. Κατά την δεκαετία του 1990 ίδρυσε επίσης και άλλες χρηματοπιστωτικές εταιρείες (Leasing, Factoring, Venture Capital, κ.α.). Επεκτάθηκε στην Κύπρο όπου ίδρυσε και υποκαταστήματα.

Ο Κ. Γεωργουτσάκος υπογράφει 

σύμφωνο συνεργασίας με την Crédit Agricole

9/6/2000 Υπογράφεται κείμενο Αρχών Συνεργασίας με την Credit Agricole

7/2000 Πρόεδρος τοποθετείται ο Γιάννης Στουρνάρας με Γεν. Δ/ντές Γ. Μιχελή και Δ. Φραγγέτη.

4/8/2000 Εισέρχεται στο μετοχικό κεφάλαιο της Εμπορικής, με ποσοστό 6,7%, η γαλλική τράπεζα Credit Agricole.

4/8/2000 Δεξιά ο Γ. Στουρνάρας

2001 Ιδρύθηκε η θυγατρική της «Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος (Κύπρου) Λ.Τ.Δ».

3/2004 Τοποθετείται Πρόεδρος  και Δ/νων Σύμβουλος ο Γιώργος Προβόπουλος με Αντιπρόεδρο και  Γεν. Δ/ντη τον Γιώργο Μιχελή.

2004 Απορρόφηση συνολικά δέκα θυγατρικών εταιρειών στο πλαίσιο

ανασύνταξης του Ομίλου.

2005 Διάθεση ιδίων μετοχών, που αντιπροσωπεύουν τι 5,2% του

μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας.
 

Γιώργος Προβόπουλος

2006 Η Crédit Agricole S.A. αυξάνει το ποσοστό συμμετοχής της στο

μετοχικό κεφάλαιο της Τράπεζας σε 71,97%

10/2006 Ο Αντώνης Κροντηράς τοποθετείται από την Crédit Agricole S.A στην θέση του διευθύνοντος συμβούλου της Εμπορικής Τράπεζας

 

Αντώνης Κροντηράς

2/2009  Ο Alain Strub αναλαμβάνει τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου της Εμπορικής

2012 Η Εμπορική Τράπεζα:

• Ισχυροποιεί την κεφαλαιακή δομή της μέσω Αύξησης Μετοχικού Κεφαλαίου 2 δις. ευρώ που καλύφθηκε από την Crédit Agricole S.A.

Alain Strub

• Ολοκλήρωσε τη μεταβίβαση των μετοχών της στις θυγατρικές Τράπεζες Ρουμανίας, Βουλγαρίας και Αλβανίας στον Όμιλο Crédit Agricole S.A. (Η διαδικασία μεταβίβασης δρομολογήθηκε από το 2009)

• Συμμετείχε στην Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου στη θυγατρική της Emporiki Bank Cyprus Ltd αποκτώντας το 85,18% του μετοχικού κεφαλαίου της,

9 Αυγούστου 2012 υποβολή δεσμευτικών προσφορών για την εξαγορά της Εμπορικής.

H Crédit Agricole ενημερώνει την αγορά ότι παρέλαβε δεσμευτικές προσφορές από την Εθνική Τράπεζα, την Alpha Bank και την Eurobank για την εξαγορά της Εμπορικής Τραπέζης.

Η αξιολόγηση των προσφορών έγινε με βάση τους όρους και τις προϋποθέσεις που έθεσαν το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

1 Οκτωβρίου 2012: Αποκλειστικές διαπραγματεύσεις με την Alpha Bank.

Η Crédit Agricole S.A. ενημερώνει την αγορά ότι εισέρχεται σε αποκλειστικές διαπραγματεύσεις με την Alpha Bank.

17 Οκτωβρίου 2012: Πώληση της Εμπορικής Τράπεζας στην Alpha Bank.

Η Crédit Agricole ανακοίνωσε την συμφωνία πώλησης της Εμπορικής Τραπέζης στην Alpha Bank. Το δελτίο τύπου αναφέρει τους βασικούς όρους της συμφωνίας, τις χρηματοοικονομικές επιπτώσεις της και τους συμβούλους. Παρακάτω παρατίθεται η μετάφρασή του Δελτίου Τύπου στην ελληνική γλώσσα.

Montrouge, 17 Οκτωβρίου 2012

Δελτίο Τύπου

Η Crédit Agricole S.A. ανακοινώνει την πώληση της Εμπορικής Τράπεζας στην Alpha Bank

Η Crédit Agricole S.A. ανακοίνωσε σήμερα ότι έχει υπογράψει συμφωνητικό για την πώληση του συνόλου του μετοχικού κεφαλαίου της Εμπορικής Τράπεζας στην Alpha Bank. Η συμφωνία εγκρίθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο της Crédit Agricole S.A. στις 15 Οκτωβρίου 2012. Η Crédit Agricole S.A. και η Alpha Bank στοχεύουν

στην ολοκλήρωση της πώλησης έως τις 31 Δεκεμβρίου 2012, υπό την αίρεση της λήψης εγκρίσεων από τις αρμόδιες αρχές. Οι όροι και οι προϋποθέσεις της συναλλαγής έχουν ήδη εγκριθεί από την Alpha Bank και το Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Βασικοί όροι της συμφωνίας

Η Crédit Agricole S.A. πωλεί το σύνολο του μετοχικού κεφαλαίου του ομίλου της Εμπορικής Τράπεζας στην Alpha Bank έναντι ενός ευρώ. Όπως έχει ήδη ανακοινωθεί, πριν από την ολοκλήρωση της συναλλαγής η Crédit Agricole S.A. θα αυξήσει την ανακεφαλαιοποίηση της Εμπορικής στα €2,85 δισεκατομμύρια, έχοντας ήδη καταβάλει €2,3 δισεκατομμύρια τον Ιούλιο του 2012. Επιπρόσθετα, θα εγγραφεί για ομόλογα αξίας €150 εκατομμυρίων εκδόσεως Alpha Bank μετατρέψιμα, υπό προϋποθέσεις και έπειτα από πρωτοβουλία της Crédit Agricole S.A., σε μετοχές της Alpha Bank.

Η χρηματοδότηση της Crédit Agricole S.A. στην Εμπορική ανερχόταν στο τέλος Σεπτεμβρίου 2012 σε €2,1 δισεκατομμύρια. Η ανακεφαλαιοποίηση της Εμπορικής Τράπεζας και η εγγραφή σε μετατρέψιμα ομόλογα τα οποία θα εκδώσει η Alpha Bank θα μειώσουν άμεσα αυτήν τη χρηματοδότηση κατά περίπου €0,7 δισεκατομμύρια.

Επιπλέον, η Crédit Agricole S.A. εξετάζει το ενδεχόμενο αγοράς στοιχείων του ενεργητικού της Εμπορικής Τράπεζας και της Alpha Bank, γεγονός το οποίο θα μείωνε αναλόγως το ύψος της υπολειπόμενης χρηματοδότησής της στην Εμπορική.

Η υπολειπόμενη χρηματοδότηση θα αποπληρωθεί σε τρείς δόσεις, η τελευταία εκ των οποίων είναι προγραμματισμένη για το τέλος του 2014, και θα είναι εγγυημένη από υψηλής ποιότητας στοιχεία ενεργητικού επιλεγμένα από την Crédit Agricole S.A.

Χρηματοοικονομικές επιπτώσεις της συμφωνίας

Η επίπτωση της συναλλαγής θα αποτυπωθεί στην κατάσταση αποτελεσμάτων της Crédit Agricole S.A. στο τρίτο τρίμηνο του 2012. Θα μειώσει τα καθαρά κέρδη του Ομίλου κατά ένα εκτιμώμενο ποσό €2 δισεκατομμυρίων, με βάση τις καλύτερες δυνατές εκτιμήσεις όλων των ζημιών και εξόδων που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της συναλλαγής μέχρι την ολοκλήρωσή της.

Η συμφωνία αποτελεί μέρος της στρατηγικής της Crédit Agricole S.A. για την ενίσχυση της χρηματοικονομικής της δομής και τη συνεχόμενη επικέντρωση στις βασικές της δραστηριότητες. Η Crédit Agricole S.A. εκτιμά ότι η συνολική επίδραση της συμφωνίας θα βοηθήσει στην επίτευξη των στόχων φερεγγυότητας του Ομίλου Crédit Agricole στο τέλος του 2013, όπως έχουν ήδη ανακοινωθεί.

Όπως επισημάνθηκε κατά την έναρξη των αποκλειστικών διαπραγματεύσεων, η συμφωνία θα βοηθήσει στη συγκέντρωση του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος, η οποία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάκαμψη του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας.

Σύμβουλοι

Σύμβουλοι της Crédit Agricole S.A. είναι η Nomura και η Crédit Agricole CIB. Νομικοί σύμβουλοι είναι η Clifford Chance και το Νομικό Γραφείο «Κουταλίδης».

1 Φεβρουαρίου 2013: Υπογραφή Σύμβασης Μεταβίβασης του 100% των μετοχών της Εμπορικής Τράπεζας από την Crédit Agricole στην Alpha Bank.

Η Crédit Agricole ολοκλήρωσε την κεφαλαιακή ενίσχυση της Εμπορικής καταβάλλοντας συνολικά 2,9 δισ. Ευρώ και αγόρασε Ομόλογο εκδόσεως της Alpha Bank ύψους 150 εκατ. Ευρώ μετατρέψιμο σε μετοχές.

Η αγορά ενημερώθηκε για την συναλλαγή και τα βασικά της στοιχεία με ειδικό δελτίο τύπου

Την 28 Ιουνίου 2013 ολοκληρώθηκε η νομική συγχώνευση των δύο ιστορικών ελληνικών τραπεζών, με την πλήρη απορρόφηση της Εμπορικής Τράπεζας από την Alpha Bank, δημιουργώντας έτσι μία από μεγαλύτερες ιδιωτικές τράπεζες, με δίκτυο άνω των 1.200 σημείων εξυπηρετήσεως στην Ελλάδα κι έναν από τους υψηλότερους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας στην Ευρώπη. 

Βιβλιογραφία:

1.Μαργαρίτα Δρίτσα ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ - Εναλλαγές Ταυτότητας και Μετασχηματισμοί»

2.Ο όμιλος επιχειρήσεων Στρατή Ανδρεάδη «Χθες  σημερα  αυριο» Αθήνα 1986

3.Β.Κρεμμυδάς, Α. Αγγελοπούλου, Δ. Καρβέλη, Ε. Μπενέκη, Φ. Σαχινίδης «Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος ένα χρονικό»
4. Βιογραφική Βιβλιοθήκη Βοβολίνη "ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Π. ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ"

5.Ε.Κ.Ε. ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 2012
6. Ιστορικό Αρχείο Εμπορικής Τραπέζης 
7.Ιστορική Εξέλιξις των Τραπεζικών Εργασιών 1971